W dobrze ocieplonym i szczelnym domu posiadanie dobrej wentylacji jest nie tylko podstawowym warunkiem komfortu i zdrowia mieszkańców, ale też zapobiega zniszczeniu konstrukcji domu przez wilgoć. Dobrze działająca instalacja wentylacyjna nie musi pociągać za sobą ogromnych nakładów finansowych, jeśli zostanie przemyślana i odpowiednio dostosowana do naszych wymagań.

Jeszcze do niedawna problemy z wentylacją zdarzały się raczej rzadko. W ówczesnych domach nieszczelne okna i drzwi oraz najróżniejsze nieszczelności, z którymi teraz skutecznie się walczy zapewniały stały dopływ świeżego powietrza z zewnątrz i nierzadko wydostawanie się zużytego na zewnątrz.

Ponadto wymianę powietrza zapewniały kominy wentylacyjne. W takiej sytuacji nie było problemu braku wentylacji, lecz jej niekontrolowanego nadmiaru. Dobra wentylacja i oszczędności energii zwykle nie szły ze sobą w parze.

Budowane dziś domy bardzo się zmieniły. Nowe technologie, dobre ocieplenie, szczelne okna i drzwi przyczyniły się do znacznego pogorszenia funkcjonowania wentylacji naturalnej (grawitacyjnej). Wszystkie te zabiegi znacznie ograniczyły straty ciepła, ale również zmniejszyły komfort i pogorszyły samopoczucie przebywających w nich ludzi oraz niekorzystnie wpłynęły na funkcjonowanie domu. Sprawa wentylacji ma, więc ogromne znaczenie, dlatego konieczne jest dostosowanie jej do indywidualnych potrzeb mieszkańców.

Dopływające z zewnątrz świeże powietrze usuwa dwutlenek węgla i podnosi poziom tlenu. Jest to szczególnie ważne w sytuacjach dodatkowych zanieczyszczeń takich jak: dym papierosowy, opary farb, lakierów itp.

Najczęstszymi objawami złej wentylacji są:

• częste bóle głowy, zmęczenie, osłabienie kondycji
• podrażnienie błon śluzowych nosa i gardła
• choroby gardła i układu oddechowego
• alergie
• niszczenie ścian budynku przez rozwijające się grzyby i pleśń

WENTYLACJA – ALE JAKA?

W domach stosuje się najczęściej jeden z wymienionych rodzajów wentylacji:

• wentylacja naturalna, czyli grawitacyjna
• wentylacja mechaniczna wywiewna
• wentylacja mechaniczna nawiewno-wywiewna obowiązkowo z odzyskiem ciepła

GRAWITACYJNA

Działa na zasadzie różnicy pomiędzy ciśnieniem zewnętrznym, a wewnętrznym domu. Zatem intensywność wymiany powietrza zależy od warunków pogodowych.

+ prosta i tania w budowie + bardzo tania w eksploatacji + brak elementów mechanicznych   - nie ma się co popsuć - działa zależnie od warunków atmosferycznych - nie działa, gdy na dworze jest cieplej niż w budynku - regulacja wydajności jest mocno ograniczona - zimą powoduje duże straty ciepła

MECHANICZNA WYWIEWNA

Napływ powietrza odbywa się w sposób naturalny przez nawiewniki okienne lub ścienne. Wywiew w sposób mechaniczny – wentylator wymusza usuwanie powietrza.

+ nie wymaga znacznych nakładów finansowych + sprawność nie zależy od pogody i różnicy temperatur + pozwala sterować intensywnością wymian powietrza + nie ma konieczności budowania murowanych kominów   - konieczność otwierania okien lub stosowania nawiewników - wymaga napędu, zużywa energię elektryczną, możliwe awarie - nie wolno stosować w pomieszczeniach w których działają urządzenia z otwartą komorą spalania lub otwartym paleniskiem - zimą powoduje duże straty ciepła

MECHANICZNA NAWIEWNO-WYWIEWNA

Napływ świeżego powietrza i usuwanie zużytego następuje w sposób wymuszony za pomocą wentylatorów. Powietrze pobierane jest z zewnątrz przez czerpnię, a usuwane przez wyrzutnię najczęściej usytuowaną na dachu.

+ wysoka skuteczna wymiana powietrza nie zależnie od warunków atmosferycznych + intensywność wymiany powietrza dostosowana do potrzeb mieszkańców + pozwala na filtrowanie, ogrzewanie lub chłodzenie świeżego powietrza, zanim trafi ono do pomieszczeń + umożliwia stosowanie urządzeń do odzysku ciepła   - wymaga napędu, zużywa energię elektryczną - mechaniczne elementy mogą się zepsuć - wyższe koszty instalacji i eksploatacji niż w przypadku wentylacji naturalnej - możliwość występowania wysokich strat ciepła zimą

MECHANICZNA Z ODZYSKIEM CIEPŁA

Wentylacja nawiewno-wywiewna rozbudowana dodatkowo w urządzenie do odzysku ciepła z powietrza wentylowanego.

+ zapewnia wymianę powietrza w żądanej ilości niezależnie od warunków atmosferycznych + stosowana automatyka pozwala sterować wydajnością w zależności od różnych czynników + niższe koszty eksploatacji związane z ogrzewaniem powietrza nawiewanego do pomieszczeń + pozwala na filtrowanie, ogrzewanie lub chłodzenie świeżego powietrza nawiewanego do pomieszczeń   - wyższy koszt instalacji - wymaga napędu mechanicznego (wentylatory)

WENTYLACJA NATURALNA

To najprostszy system wentylacji stosowany dotychczas w Polsce. Nie zawsze jednak jest on w stanie zapewnić mieszkańcom komfort, ponieważ jest jednocześnie systemem najbardziej zawodnym, zależnym od warunków atmosferycznych. Zasada działania wentylacji grawitacyjnej opiera się o różnicę temperatur, czyli różnicę w gęstości powietrza - zimnego na zewnątrz i ciepłego w środku pomieszczeń. Powietrze ciepłe – lżejsze unosi się do góry i poprzez system nieszczelności np. kominy wentylacyjne wydostaje się na zewnątrz. Na miejsce powietrza usuniętego do pomieszczeń poprzez rozszczelnienia napływa powietrze świeże z zewnątrz. Zgodnie z tą zasadą wentylacja naturalna działa skutecznie tylko wtedy, gdy temperatura powietrza wewnątrz budynku jest wyższa od tej na zewnątrz. Sprawność wentylacji podnosi się, więc znacząco w okresie zimy natomiast w pozostałych porach roku, kiedy temperatura jest wyrównana siła ciągu w kanałach kominów wentylacyjnych staje się zbyt słaba by skutecznie realizować wymianę powietrza w pomieszczeniach.

Kominy z kanałami wentylacyjnymi są elementem nieodzownym w domach z wentylacją naturalną, czyli grawitacyjną. Muszą być wykonane prawidłowo by były skuteczne. Gdy ciąg w kominie jest zbyt mały, zwykle próbuje się go poprawić, montując na wylocie różnego rodzaje nasady obrotowe. Koszt budowy komina wraz z jego wykończeniem i obróbkami w zależności od jego wielkości i materiałów, z jakich został wykonany oscyluje w granicach 2500 – 4000 zł. Kominy wymagają również przeglądów i napraw bo narażone ciągle na wpływ warunków atmosferycznych szybko ulegają zniszczeniu.

Bardzo ważnym elementem poprawności działania wentylacji naturalnej jest system pozwalający na nawiew powietrza z zewnątrz. W przypadku budynków z nowymi, szczelnymi oknami konieczne jest zastosowanie nawiewników okiennych lub ściennych. Elementy te pozwalają regulować ilość powietrza dostającego się z zewnątrz (nawiewniki higrosterowane) i kontrolować intensywność wymian powietrza, a tym samym ograniczyć np. straty ciepła wynikające z niekontrolowanego przepływu powietrza z zewnątrz przez pomieszczenia.

Nawiewniki okienne. Można je umieścić w ścianach, ale zazwyczaj montowane są w ramie okiennej. Wydajność powietrza może być regulowana automatycznie np. wilgotnością powietrza – jej zwiększenie powoduje samoczynne otwarcie nawiewnika.

WENTYLACJA MECHANICZNA WYWIEWNA

Rozwiązaniem, które pozwala osiągnąć dobrą jakość powietrza a nie wymaga znacznych nakładów finansowych jest wentylacja mechaniczna wywiewna. Powietrze z zewnątrz w takim rozwiązaniu napływa podobnie jak w systemie wentylacji naturalnej, czyli poprzez zastosowane nawiewniki, ale wywiew realizowany jest już mechanicznie. Najczęściej jeden wentylator wyciągowy, centralnie podłączony do systemu kanałów realizuje wyciąg powietrza z pomieszczeń i usuwa je na zewnątrz budynku. Sprawność takiego systemu w odróżnieniu od grawitacyjnego nie zależy od pogody i różnicy temperatur.

Wentylacja mechaniczna wywiewna poprzez zastosowanie regulatora obrotów do wentylatora pozwala sterować intensywnością wymian powietrza i w ten sposób realizować skuteczny wyciąg w zależności od potrzeb użytkowników.

Zaletą takiego systemu jest także to, że nie trzeba budować murowanych kominów zastępując je lekkimi kanałami elastycznymi wykonanymi z aluminium, które najczęściej rozprowadzane są na poddaszu. Wyrzut powietrza realizowany jest za pośrednictwem wentylatora i kanału zwanego wyrzutnią. Taki kanał również nie musi być murowany z drogiej cegły np. klinkierowej i nie wymaga wykonywania kosztownych obróbek blacharskich.

Wentylacji mechanicznej wywiewnej ze względu na przepisy i możliwość odwrócenia ciągu w kominach spalinowych nie wolno stosować w budynkach, w których znajduje się kominek, kocioł z otwartą komorą spalania lub gazowy podgrzewacz wody.

WENTYLACJA NAWIEWNO-WYWIEWNA Z REKUPERATOREM

Zdecydowanie najlepszym i najskuteczniejszym systemem wentylacji jest wentylacja mechaniczna nawiewno-wywiewna. Jest to system, w który zarówno nawiew świeżego powietrza jak i usuwanie zużytego odbywa się całkowicie w sposób mechaniczny i w pełni kontrolowany. Zastosowanie automatyki w takim systemie pozwala nam dostosować intensywność wymian powietrza do rzeczywistych potrzeb (tryb pracy dziennej, nocnej i weekendowej).

Automatyka firmy BARTOSZ

Wydajność wentylacji mechanicznej zależy od prędkości, z jaką obracają się wentylatory. Może być ona sterowana elektronicznie w zależności od wilgotności, temperatury, poziomu stężenia zanieczyszczeń w powietrzu, można także ustawić czas, w którym wentylacja ma być intensywniejsza bądź słabsza.

Bardzo ważną zaletą wentylacji nawiewno-wywiewnej jest możliwość odzyskiwania ciepła z powietrza usuwanego na zewnątrz budynku. Służą do tego systemy rekuperacyjne. Rekuperator ma wbudowany wymiennik, poprzez który przepływają dwa strumienie powietrza - jeden to ogrzane powietrze usuwane z domu, drugi to strumień świeżego powietrza wpływający doń poprzez otwór w ścianie lub dachu zwany czerpnią.

Pomiędzy tymi dwoma strumieniami powietrza zachodzi wymiana ciepła, przy czym oba nie mieszają się ze sobą. Zanim świeże powietrze dostanie się do domu nagrzewa się, w rekuperatorze ciepłem powietrza usuwanego. W ten sposób można odzyskać nawet do 90 % ciepła, które w przypadku posiadania wentylacji naturalnej – grawitacyjnej tracilibyśmy bezpowrotnie.

Rekuperator firmy BARTOSZ. Rekuperator realizuje odzyskiwanie ciepła z powietrza wywiewanego z pomieszczeń. Sprawność przedstawionego wymiennika spiralno – przeciwprądowego sięga 92%.	Schemat działania wymiennika spiralno – przeciwprądowego firmy BARTOSZ.

Nie bez znaczenia są również oszczędności wynikające z zastosowania wentylacji nawiewno-wywiewnej z odzyskiem ciepła. Można zrezygnować z następujących elementów wyposażenia domu:

• nie ma konieczności w trakcie procesu inwestycyjnego ponosić kosztów budowy kominów z kanałami wentylacji grawitacyjnej
• otwieranych okien, wszędzie tam, gdzie będzie je można umyć od zewnątrz bez konieczności otwierania. Część tych okien można zastąpić znacznie tańszymi witrynami typu FIX
• nie ma potrzeby stosowania w oknach mikrowentylacji i mikronawiewników, które znacznie podnoszą cenę okna

Dzięki tym oszczędnościom całkowity koszt związany z inwestycją w system wentylacji z odzyskiem ciepła będzie niewiele wyższy od tradycyjnego domu z wentylacją grawitacyjną, a oszczędności związane ze zmniejszonymi wydatkami na ogrzanie domu będą na pewno znaczne.

Ciepły, przyjazny i ekonomiczny dom jest przede wszystkim szczelny i nie ma w nim miejsca na przypadkowe lub zamierzone szczeliny w oknach czy ścianach. Wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła pozwala mu „oddychać” bez tracenia energii. Budując taki dom należy, więc odrzucić dotychczasowy sposób myślenia, w którym wentylacja była czymś mało istotnym, bo rozwiązywała się samoistnie.