Stale rosnąca emisja szkodliwych substancji zmusza społeczeństwo do szukania sposobów zapobiegania zanieczyszczeniom powietrza. Redukcja tego zjawiska jest niezwykle ważna dla zdrowia i życia ludzi. Zapobiec mu można tylko po szczegółowym zapoznaniu się ze źródłem problemu. Takie działania pozwalają ocenić stan powietrza i stopień jego zanieczyszczenia, a także zagrożenia z niego wynikające.

W naszym kraju powietrze należy do najbardziej zanieczyszczonych w całej Europie. Kilkukrotnie przekraczane stężenie siarki, azotu, dwutlenku węgla i pyłów zagraża zdrowiu i życiu ludzi, a także zwierząt. 

Zanim zaczniesz zapobiegać zanieczyszczeniom powietrza, poznaj ich źródło!

Zanieczyszczenia powietrza można podzielić na naturalne i sztuczne - antropogeniczne, czyli te wynikające z działalności człowieka. Mowa tu przede wszystkim o:

• rolnictwie,
• przemyśle:
  a) przemysł ciężki (cementownie, przeróbka ropy naftowej, przemysł chemii organicznej, hutnictwo),
  b) produkcja,
  c) przemysł spożywczy,
  d) przemysł metalurgiczny,
  e) przemysł farmaceutyczny,
  f) stosowanie rozpuszczalników.
• transporcie wodnym i lądowym:
  a) powietrzny,
  b) samochodowy,
  c) kolejowy.
• energetyce – procesy spalania paliw i procesy wydobywcze:
  a) kopalnie,
  b) szyby wiertnicze,
• sektorze komunalno-bytowym:
  a) przydomowe kotłownie,
  b) gospodarstwa rolne,
  c) kotłownie lokalne,
  d) utylizacja odpadów.

Źródła zanieczyszczeń powietrza możemy dodatkowo podzielić ze względu na:

• postać w jakiej zostały uwolnione do atmosfery,
• pochodzenie,
• sposób rozprzestrzeniania się.

Do atmosfery w skutek działalności człowieka dostają się zanieczyszczenia, które można podzielić na pyłowe i gazowe, wśród nich znajdują się:

• węglowodory,
• tlenek węgla,
• tlenki siarki,
• tlenki azotu,
• pyły.

Zanieczyszczenia powietrza dzielą się także na pierwotne i wtórne. Pierwotne, jak sugeruje nazwa, znajdują się w powietrzu w dokładnie takiej samej postaci, w jakiej zostały uwolnione do atmosfery. Natomiast wtórne są produktami reakcji chemicznych oraz przemian fizycznych, które odbywają się w atmosferze pomiędzy jej składnikami a zanieczyszczeniami i pyłami. Powstające w ten sposób produkty bywają niekiedy bardziej szkodliwe od zanieczyszczeń pierwotnych.

W troposferze skład powietrza stale ulega zmianie. Część substancji wchodzi w reakcję z innymi, tworząc zupełnie nowe, bardzo niebezpieczne dla zdrowia i życia człowieka, związki. 

Rosnące stężenie zanieczyszczeń powietrza związane jest ze zwiększającym się zapotrzebowaniem energetycznym oraz postępującą industrializacją.

Wbrew pozorom, do produkcji smogu najbardziej przyczyniają się gospodarstwa domowe. Stale rosnące ceny opału doprowadziły do konieczności spalania w przydomowych kotłowniach niskiej jakości węgla oraz śmierci. Na domiar złego w większości przypadków są to kotły starego typu, tak zwane „kopciuchy”, które powinny zostać wymieniona na nowe już kilka sezonów temu. Nie spełniają one żadnych norm i spalają wszystko, co zostanie do nich wrzucone.

Wiele gmin, w których problem smogu w okresie jesienno-zimowym jest szczególnie uciążliwy, uruchomiło program dofinansowań do ekologicznego ogrzewania. Ma on zachęcić mieszkańców do wymiany pieca, a tym samym zadbania o środowisko. W niektórych regionach osoby, które zmieniły kocioł na ekologiczny, mogą skorzystać dodatkowo z programu osłonowego, zapewniającego dopłaty (lub całkowite pokrycie kosztów) do rachunków za ogrzewanie.

Oczywiście nie bez winy pozostaje przemysł, który również przyczynia się do powstawania zanieczyszczeń powietrza. Nie jest to już tak duży problem, jak jeszcze kilka lat temu, ponieważ coraz częściej przedsiębiorcy decydują się na zamontowanie na kominach specjalnych filtrów, zatrzymujących pyły. 

10 sposobów zapobiegania zanieczyszczeniom powietrza

Sposobów na zapobieganie zanieczyszczeniom powietrza jest wiele. Najważniejsze, by każdy człowiek zrozumiał, jak ważna jest ochrona środowiska, ponieważ zmienianie świata na lepsze należy rozpocząć od udoskonalenia siebie.

Każdy z nas może przyczynić się do poprawy jakości powietrza przez wymianę starego typu kotła na nowy, ekologiczny piec. Wraz z kolejnymi gospodarstwami domowymi, które postanawiają zmienić sposób ogrzewania, ilość zanieczyszczeń powietrza w danym regionie zmniejsza się. Należy pamiętać, że spalając śmieci czy złej jakości węgiel trujemy nie tylko siebie, ale także sąsiadów.

Wymiana pieca czy też skorzystanie z dofinansowania do ekologicznego ogrzewania zazwyczaj odbywa się na zasadzie efektu domina. Jeżeli sąsiad ma nowy kocioł, który w dużym stopniu został sfinansowany, to dlaczego my mamy nie skorzystać z takiej możliwości? Niekiedy jest to efekt współzawodnictwa, a czasami zwyczajnej nieświadomości mieszkańców, co do obowiązujących w danym regionie dotacji. Jednak pobudki w takiej sytuacji schodzą na dalszy plan – najważniejszy jest efekt końcowy, czyli czyste powietrze, bez szkodliwych zanieczyszczeń.

Co zatem zrobić, by zapobiec powstawaniu zanieczyszczeń powietrza?

1. Warto przeprowadzić modernizację zakładów przemysłowych – zamontować filtry na kominach oraz stosować mniejszą ilość szkodzących środowisku substancji i technologii.
    
2. Należy rozpocząć inwestowanie w modernizację istniejących środków transportu oraz zakup nowych, ekologicznych odpowiedników. Mowa tu przede wszystkim o niskoemisyjnych lub nieemisyjnych samochodach, rozszerzeniu transportu elektrycznego i promocji komunikacji rowerowej.
    
3. Bardzo ważne jest ograniczenie wydobycia paliw kopalnianych oraz spalania węgla. Doskonałym rozwiązaniem jest zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii w jej produkcji. Pompy ciepła, kolektory słoneczne czy panele fotowoltaiczne pozwolą nam ogrzać dom, podgrzać wodę użytkową oraz wytworzyć własną energię elektryczną.

W większości regionów prowadzone są programy dofinansowań do odnawialnych źródeł energii. Niekiedy są one połączone z dotacjami na wymianę pieca (w przypadku pomp ciepła). Szczegółowe informacje na ten temat można uzyskać w Urzędzie Miasta lub Gminy, albo bezpośrednio ze strony Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, adekwatnego do miejsca zamieszkania.

Więcej na temat dofinansowania do ekologicznego ogrzewania przeczytasz tutaj.

4. Istotne jest również ograniczenie strat energii, zarówno w przemyśle, jak i w blokach mieszkalnych czy domach jednorodzinnych. Można to zrobić poprzez zastosowanie mierników energii lub ocieplenie budynków, w których nie zostało to jeszcze zrobione.

W niektórych miastach ruszyła akcja dofinansowań do termoizolacji. Pozyskane fundusze pomagają w pokryciu niemałych kosztów związanych z ociepleniem budynków. Szczegółowe informacje na ten temat uzyskać można w najbliższym Urzędzie Miasta lub Gminy.

5. Duże miasta nie powinny rezygnować z zieleni. Ważne są nie tylko drzewa, ale także pasy zieleni, które zatrzymują część zanieczyszczeń powietrza, szczególnie pyły. Istotne, by zieleń znajdowała się wokół największych źródeł zanieczyszczeń, takich jak zakłady przemysłowe, czy dzielnice domów jednorodzinnych, w których dominują kotłownie ze starego typu piecami.
    
6. Jak już wspominaliśmy – do poprawy jakości powietrza znacznie przyczyni się całkowita likwidacja palenisk starego typu zasilanych węglem. Bardzo często „kopciuchy” nie spełniają żadnych norm emisyjnych, a w ich wnętrzu znikają niskiej jakości paliwa stałe oraz śmieci. Jest to szczególnie widoczne w okresie jesienno-zimowym, gdy temperatura mocno spada poniżej zera. W niektórych regionach kraju stężenie niebezpiecznych substancji zostaje wówczas przekroczone kilkukrotnie.

W Krakowie, gdzie problem ten pojawia się od lat, od 1 września 2019 roku, zacznie obowiązywać całkowity zakaz palenia węglem i drewnem. Do tego czasu każdy mieszkaniec ogrzewający swój dom za pomocą starego kotła, będzie musiał wymienić go na ekologiczne źródło ciepła.

Nic nie stoi na przeszkodzie, by skorzystać w tej sytuacji z dotacji na wymianę pieca. Z roku na rok poziom dofinansowania jest coraz niższy, aż do całkowitego wygaśnięcia programu, dlatego warto się pospieszyć.

Co grozi Krakowianom, którzy nie wezmą sobie tego zakazu do serca? Przede wszystkim wysokie grzywny i mandaty, oscylujące w granicach nawet kilku tysięcy złotych. Niektórzy nadal uważają, że nowe przepisy nie sprawdzą się, a zapowiadane kary finansowe mają pełnić jedynie funkcję gróźb, które nie znajdą odzwierciedlenia w rzeczywistości. Niestety, zakaz ten traktowany jest bardzo poważnie, dlatego by uniknąć konsekwencji finansowych należy jak najszybciej wymienić piec na nowy.

Dla wszystkich tych, którzy już ogrzewają swoje mieszkania w ekologiczny sposób, został przygotowany Lokalny Program Osłonowy. Pomaga on w pokryciu kosztów związanych z rachunkami za ogrzewanie. W zależności od dochodów mogą one zostać sfinansowane nawet w 100% przez miasto. Wnioski należy składać w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej.

7. Pomimo tego, że transport nie przyczynia się w znacznym stopniu do powstawania zanieczyszczeń powietrza, nie pozostaje bez winy. Aby poprawić jakość powietrza warto wyeliminować ciężki transport w miastach, poprzez budowę obwodnic. Takie rozwiązanie zmniejsza problem korków, powstawania kolein oraz zanieczyszczeń powietrza.
    
8. Do poprawy jakości powietrza w miastach przyczyni się rozbudowa ścieżek rowerowych, stref dla pieszych, do których wstępu nie będą miały samochody czy tworzenie nowych parków lub dogodnych linii tramwajowych lub autobusowych. Obecnie wiele osób wybiera własny transport ze względu na utrudniony dostęp do komunikacji miejskiej lub brak ścieżek rowerowych.
    
9. Elektrownie i elektrociepłownie powinny zainwestować w budowę instalacji odsiarczającej spaliny. W ten sposób emisja dwutlenku siarki pochodząca z zasiarczonego węgla zostanie znacznie ograniczona.
    
10. Stosowanie w samochodach, starszego typu, filtrów oraz benzyny bezołowiowej.

Co możesz zyskać dzięki zapobieganiu zanieczyszczeniom powietrza?

Zanieczyszczenia powietrza stanowią ogromne zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi. Szacuje się, że setki tysięcy Europejczyków umiera przedwcześnie przez choroby wywołane przez smog.

Zapobieganie zanieczyszczeniom powietrza to przede wszystkim walka o zdrowie. Na negatywne skutki smogu narażony jest każdy z nas. Nawet jeśli preferujemy zdrowy i ekologiczny tryb życia.

Maski antysmogowe spełniają swoją rolę, jednak by kompleksowo uchronić się przed pyłami należałoby nosić je bez przerwy, również w pomieszczeniach. Zanieczyszczenia powietrza dostają się również do wnętrza domu, dlatego tak ważny jest zakup filtrów czy montaż rekuperacji.

Rekuperacja jest wentylacją mechaniczną z odzyskiem ciepła, która dostarcza do wnętrza domu świeże, przefiltrowane powietrze, jednocześnie wywiewając z niego zużyte. Podczas tego procesu oba strumienie powietrza mijają się, ale nie mieszają. Zużyte, ciepłe powietrze nagrzewa czyste, wwiewane.

Rekuperacja to dwa w jednym – oszczędność energii cieplnej oraz zawsze czyste i świeże powietrze w domu bez konieczności otwierania okien. Więcej na temat wentylacji mechanicznej przeczytasz tutaj.

Podsumowanie

Sposoby zapobiegania zanieczyszczeniom powietrza są różne. Niektóre z nich można wdrożyć w życiu codziennym, inne wymagają większych inwestycji. Najważniejsze, by nasze społeczeństwo w końcu zrozumiało, jak ważne dla naszego zdrowia jest czyste powietrze.