Eksperci z Narodowego Centrum Badań i Rozwoju oraz Instytutu na Rzecz Ekorozwoju zamontowali w typowej polskiej szkole mierniki CO₂. Wyniki badania wykazały, że normy jego stężenia zostały kilkukrotnie przekroczone.

Wcześniej, na początku 2024 r. media obiegła wiadomość, że w szkole podstawowej w Święcicy na Lubelszczyźnie stwierdzono sześciokrotne przekroczenie norm rakotwórczego radonu, istotnego czynnika ryzyka nowotworu płuc.

Rozwiązaniem problemów z jakością powietrza jest montaż wydajnej wentylacji wskazany nawet wówczas, gdy budynek nie jest nowy. Na problemy z radonem pomoże również uszczelnienie fundamentów.

Problem dotyczy całej Polski

Badania NCBiR wykazały, że w salach lekcyjnych stężenie CO₂ już kilkadziesiąt minut po rozpoczęciu lekcji rośnie z poziomu 500 ppm do 4500 ppm. To ok. 4,5 razy więcej niż zalecana norma. Takie warunki nie sprzyjają nauce, gdyż obniżają koncentrację i zdolności intelektualne.

W przypadku szkoły w Święcicy, już przeprowadzone przed dwoma laty pomiary wykazały podwyższony poziom radonu. Wówczas jednak nie wprowadzono żadnych środków zaradczych. Dopiero po niedawnym ujawnieniu skali przekroczenia normy, dzieci skierowano na nauczanie zdalne, a następnie miały one kontynuować naukę w sąsiedniej placówce.

– Również problem radonu nie dotyczy jednej szkoły, o czym świadczą wyniki projektu „Szkolna radonowa mapa Polski”. Po przebadaniu prawie 50 placówek w całym kraju okazało się, że choć średnia ze wszystkich detektorów wyniosła 99 beklerów (Bq)/ m³, to były pomieszczenia, w których odczyt wskazał aż 907 Bq/m³, a maksymalna średnia w budynku wyniosła 705 Bq/m³. To wartości nawet dziesięciokrotnie przekraczające dopuszczalne norm. Ponad połowa zbadanych szkół powstała przed 1970 rokiem, a tylko trzy wybudowano po roku 2000 – komentuje Jarosław Popadyk, Menedżer ds. Wentylacji w Stiebel Eltron.

Zgodnie z przepisami, poziom odniesienia dla średniorocznego stężenia promieniotwórczego radonu w pomieszczeniach wynosi 300 Bq/m³. Organizacje międzynarodowe, w tym Światowa Organizacja Zdrowia, rekomendują wartość referencyjną na niższym poziomie 100-300 Bq/m3. Ekspozycja na radon w pomieszczeniach jest uważana za drugi po paleniu tytoniu czynnik ryzyka wystąpienia nowotworu płuc u osób palących oraz jako pierwszy u niepalących.

W odniesieniu do CO₂ Amerykańskie Stowarzyszenie Inżynierów Ogrzewnictwa, Chłodnictwa i Klimatyzacji (ASHRAE) zaleca, aby poziomy był utrzymywany poniżej 1000 ppm.

Antidotum sprawna wentylacja, także w modernizowanych obiektach

Radonu nie można całkowicie wyeliminować, jednak można zmniejszyć jego stężenie. Najlepiej zadbać o to na etapie budowy, stosując właściwą izolację fundamentów i montując wydajny system wentylacji. Istnieją również sposoby by poradzić sobie z problemem w już istniejących budynkach. To o tyle istotne, gdyż to właśnie starsze obiekty są bardziej narażone na nieszczelności fundamentów i na ogół mają tylko wentylację grawitacyjną.

W ostatnich latach wiele szkół i innych obiektów publicznych poddawanych jest termomodernizacji. Wentylację grawitacyjną zastępuje wentylacja mechaniczna z rekuperacją. To w dużym stopniu rozwiązuje problem radonu, a dodatkowo zapewnia kontrolę stężenia CO₂ na optymalnym poziomie, likwiduje nadmiar wilgoci w powietrzu i szkodliwych pyłów, a nawet może ograniczać wzajemne zarażanie się uczniów i pracowników.

– Zarządzający szkołami podchodzą do problemu odpowiedzialnie. W odpowiedzi na ich potrzeby producenci wprowadzają do oferty dostosowane stricte do potrzeb szkół i obiektów publicznych system wydajnej decentralnej wentylacji – mówi Jarosław Popadyk, ekspert Stiebel Eltron, wytwórcy rozwiązań wentylacyjnych i grzewczych.

Dla przykładu wydajność urządzeń Stiebel Eltron dostosowanych do wentylacji i wietrzenia większych pomieszczeń, jak np. sale lekcyjne lub konferencyjne, sklepy, przedszkola czy lokale gastronomiczne kształtuje się na poziomie maksymalnym 300 lub 870 m³ powietrza na godzinę. Co więcej zapewniają one nawiew i wyciąg powietrza bez systemu orurowania, co ułatwia montaż w istniejących obiektach. Dzięki połączeniu z wbudowanym filtrem i odzyskiem ciepła decentralne wentylatory poprawiają jakość powietrza w pomieszczeniu, obniżając zawartość radonu, aerozoli, pyłków i kurzu, niezależnie od smogu. Równocześnie ze względu na ciągłą wymianę powietrza zmniejszane jest obciążenie zapachami, bakteriami i wirusami. Urządzenia pracują cicho dzięki izolacji akustycznej, nie zakłócając lekcji czy spotkań.

– Dodatkowo można stosować naścienny czujnik mierzący stężenie CO₂ w pomieszczeniu. Całkowicie automatycznie reguluje on wydajność nawiewu i wyciągu powietrza, żeby poziom CO₂ był poniżej ustawionej wartości. W razie pożaru lub zaniku napięcia przytrzymywane przez sprężyny zawory powietrza zewnętrznego i zużytego zamykają kanały przepływowe, przyczyniając się do ograniczenia rozprzestrzeniania się pożaru i dymu w budynku – wyjaśnia Jarosław Popadyk ze Stiebel Eltron.

Źródło ws. badań NCBiR: Dyrektywa budynkowa i jakość powietrza w szkole. Naukowcy alarmują, że bez przemyślanych inwestycji dzieci będą jak indyki w ubojni (wyborcza.biz)